Poznato je da je istočna Srbija veoma bogata prirodom. Tako je u tom delu Srbije smeštena i srpska „piramida“ – planina Rtanj. Planina Rtanj se nalazi u Zaječarskom okrugu, u blizini Boljevca.
Planina Rtanj i njene osnovne karakteristike
Najviši vrh je Šiljak, sa nadmorskom visinom od 1565 metara. Planina se naglo diže iz ravnice u obliku trapeza, široko i masivno, dok se pri vrhu sužava skoro pravilnom kupom. Iz tog razloga postoji verovanje da je planina Rtanj zapravo piramida, i predstavlja prirodni fenomen.
Južna strana planine poseduje blage padove, kao i visoravan koja se spušta ka Sokobanji.
Severna strana planine je najbogatija šumama i pašnjacima i poseduje velikoj broj izvora pitke vode. Iz tog razloga je bila i najpovoljnija za lovište, koje se u tom delu prostire na oko 6368 hektara. Takođe, na ovoj strani se nalazi oštar greben i sa njegove istočne strane se nalazi vrh Šiljak.
Osim vrha Šiljak, koji je najviši vrh Rtnja, neki od poznatijih vrhova su i:
- Preslo – 1405 metara nadmorske visine
- Kusak – 1380 metara nadmorske visine
Pored gore navedenih vrhova, planina Rtanj poseduje preko 20 vrhova, od kojih većina ne prelazi 1000 metara nadmorske visine.
Porodica Minh i legenda o sakrivenom bogatstvu
Istorija planine Rtanj je vezana za priču jedne bogate jevrejske porodice Minh. Ova porodica je u svom vlasništvu imala rudnik kamenog uglja na Rtnju. Za zaposlene u rudniku je porodica Minh obezbedila stanove, otvorila škole, ambulantu, prvi bioskop, električnu centralu. Julius Minh je izvršio samoubistvo iz nepoznatih razloga, pa su njegova braća i supruga Greta preuzeli rukovođenje rudnikom. U njegovu čast i za sećanje na supruga, Greta je sagradila crkvicu-kapelu na vrhu planine Rtanj. Osvećena je 1936. godine, a gradilo ju je 1000 radnika.
Na žalost, kapela je srušena 1992. godine, zbog traganja za davno sakrivenim bogatstvom. Danas su prisutni samo ostaci kapele.
U video prilogu ispod, možete pogledati kako iz vazduha izgledaju vrh Šiljak i ostaci pomenute kapele:
Planina Rtanj i njena speleološka bogatstva
Otkriveno je da se unutar planine Rtanj nalaze ogromne prostorije, a speleolozi su otkrili i čak 17 pećina. Takođe, u blizini samog vrha Šiljak, na udaljenosti od oko 30 metara, postoji „Jama na Šiljku“. Jama je dužine 7 kilometara, a duboka je 9 metara. Radi bezbednosti speleologa izvađeno je nekoliko kubika stena i zemlje, pa je jama sada duboka 13 metara.
Klima, flora i Rtanjski čaj
Klima planine Rtanj je planinska. Leta su topla, a zime sa dosta padavina. Temperatura u proseku iznosi oko 10 stepeni, što je izuzetno pogodno za floru ove planine.
Floru sačinjavaju šume planinske bukve, hrasta i smrče, koja je dospela na planinu pošumljavanjem, žbunasta vegetacija i velike količine „Rtanjskog čaja“, koji je endemična vrsta, što nam i sam naziv govori. Rtanjski čaj je veoma lekovit i koristi se u medicinske svrhe.
Planina je bogata i reliktnim biljem, kao što su: jorgovan, orah, bela srebrna lipa, crni jasen, ruj i tako dalje. Značajna biljka za ovu planinu jeste i srpska ramonda.
Životinjski svet planine Rtanj
Što se tiče faune planine Rtanj, bogata je sisarima, gmizavcima i vodozemcima, pticama i ribama.
Ribe planine Rtanj su: potočna pastrmka, potočna mrena, krkuša i tako dalje. U Vrmdžanskom jezeru su zabeležene potpuno izolovane vrste riba.
Ptice planine Rtanj – Trenutno je na ovoj planini zabeleženo 89 vrsta ptica. Nešto manje od polovine vrsta su zaštićene Uredbom o zaštiti prirodnih retkosti, a u preostali procenat spadaju ptice gnezdarice. Neke od značajnih vrsta su: sivi soko, suri orao, ušata ševa, poljska ševa, prepelica, obična grmuša, rusi svračak, jelova senica, crna žuna, šumska sova, veliki detlić, plava senica, velika senica i mnoge druge.
Sisari planine Rtanj – Registrovano je 20 vrsta slepih miševa, među njima su i: veliki, mali i južni potkovičar, koji su na crvenoj listi ugroženih vrsta. Zabeležene su vrste i slepog kučeta i poljske voluharice.
Gmizavci i vodozemci planine Rtanj – Registrovana je 21 vrsta ove grupe. Postoji nekoliko zabeleženih koji se nalaze u Uredbi o zaštiti prirodnih retkosti, a to su: šareni daždevnjak, alpski mrmoljak, mali mrmoljak, kratkonogi gušter, stepski smuk, smuk…
Planina Rtanj kao Specijalni rezervat prirode
Zbog raznovrsnosti flore i faune, odnosno zbog velikog broja reliktnih i endemičnih vrsta biljaka i životinja, kao i zbog specifičnog reljefa, planina Rtanj je 2018. godine proglašena Specijalnim prirodnim rezervatom. Ovaj Specijalni rezervat prirode poseduje tri zone. Sve tri zone se razlikuju po stepenu zaštićenosti. Pretpostavlja se da će kroz nekoliko godina biodiverzitet Rtnja biti povećan za čak 200 novih vrsta.
Turizam
Što se tiče turizma, planina Rtanj privlači turiste sa svih strana, pre svega zahvaljujući svom piramidnom obliku i misterijama koje krije.
Planinarenje na ovoj planini je dozvoljeno, a od aprila do kraja oktobra građani zajedno sa planinarskim udruženjima organizuju kolektivno planinarenje do Šiljka, vrha sa kojeg pruža pogled do ušća Dunava i Save. Kao što je već pomenuto, postoji lovište koje se prostire na 6368 hektara, te je lov veoma razvijen. Lovište je bogato sitnom i krupnom divljači.
Na planini se nalaze uređeni tereni za tenis, razvijen je biciklizam planinskim stazama, kao i pecanje. Na planini se nalazi i Jama Ledenica, u koju se može ući na dnu plitke vrtače. Na kraju se ulazi u dvoranu širine 15 metara, a visine 10 metara.
Šta videti i obići na planini Rtanj i u okolini?
Istočni deo Srbije je veoma bogat i raznovrstan. U nastavku teksta možete pročitati informacije o nekim od mesta, koja možete posetiti na Rtnju i u okolini:
- Sokobanja – Nalazi se između planina Rtanj i Ozren, na nadmorskoj visini od 400 metara. Najpopularniji vidovi turizma u Sokobanji su lov i ribolov, kao i banjski turizam koji je počeo 1837. godine. Sokobanja raspolaže sa oko 7 mineralnih izvora.
- Crkva Svetog Ilije – Crkva je pravoslavna, sagrađena u XIX veku u Boljevcu i pripada Eparhiji timočkoj.
- Kapela na Rtnju – Poznata je i kao kapela Svetog Georgija. Nalazi se na vrhu Šiljak, nastala kao sećanje na preminulog Juliusa Minha, vlasnika rudnika uglja „Rtanj“. Sazidana je 1935. godine, a u izgradnji je učestvovalo 1000 radnika.
- Manastir Krepičevac – Manastir Krepičevac ili Crnorečki manastir se nalazi kod sela Jablanica, u opštini Boljevac. Sazidan je u XV veku i posvećen je Uspenju Presvete Bogorodice.
- Manastir Lozica – Manastir Lozica ili crkva Svetog Arhangela je sagrađena u XIV veku i posvećena je Svetom Arhangelu Gavrilu. Nalazi se u blizini Krivog Vira, opštine Boljevac, u Zaječarskom okrugu.
- Manastir Lapušnja – Nalazi se na obroncima planine Rtanj, nedaleko od Boljevca. Sazidan je u XV veku, a danas se nalazi pod zaštitom države kao spomenik kulture od velikog značaja.
- Uređen izvor-česma u podnožju Rtnja
- Spomenik palim borcima II svetskog rata
- Sesalačka pećina – Nalazi se u ataru sela Sesalac, nedaleko od Sokobanje. Osvetljena je u dužini od oko 200 metara i bogata je pećinskim nakitom. Kroz pećinu teče reka ponornica i postoji izvor pitke vode.
- Izletište Lepterija – Ovaj predeo izuzetnih odlika se nalazi na planini Ozren, nedaleko od Sokobanje i predstavlja zaštićeno prirodno područje.
- Vodopad Ripaljka – Nalazi se na planini Ozren, na oko 40 minuta vožnje od Rtnja. Visina vodopada iznosi 17 metara i smešten je na reci Gradašnici. Ovo je prvi spomenik prirode u Jugoslaviji zaštićen zakonom iz 1948. godine.
Verovanja, legende i Svetilište Vrelo
Za planinu Rtanj se vezuje veliki broj misterija o vanzemaljcima, zvezdanoj kapiji, vremenskoj kapsuli. Takođe se veruje da je ova planina sklonište od smaka sveta.
Veruje se da je najčudnije mesto Svetilište Vrelo, jer se na tom mestu nalazi sklop tri energije – orgonske, elektro i magnetne i ujedno predstavlja najsnažnije mesto na svetu. Sklop te tri energije je veoma povoljan za ljudski organizam. Dovoljno je provesti tamo 3 dana po 20 minuta.
Takođe, postoji verovanje da sam vrh Šiljak isceljuje sve bolesti i anomalije, kao i misterija da planina krije dvorac prepun zlata i dijamanata.
Planina Rtanj na mapi:
Planina pripada Zaječarskom okrugu. u njenoj blizini se nalaze Boljevac i Sokobanja, a od Beograda je udaljena 235 kilometara.
Izvor: srbijapodlupom.com